یکی از برنامه‌های گفتمان در گروه زبان و فرهنگ تالش، «صندلی داغ» اساتید و فعالان حوزه فرهنگی تالش می‌باشد. اعتقاد مدیران گروه زبان و فرهنگ تالش این است که با گردآوری اندیشه‌های فعالان فرهنگی تالش و استفاده از خرد جمعی، می‌توان به اهداف فرهنگی نزدیک‌تر شد. زیرا فعالیت‌های فرهنگی یک فعالیت جمعی بوده و تلاش‌های چندساله را می‌طلبند.
در اولین صندلی داغ این هفته، از جناب آقای رضا نعمتی دعوت کردید تا در مباحث شرکت کند و به سؤالات دوستان حاضر در گروه پاسخ دهد. در زیر، به چهار سؤال کلی مطرح‌شده در گروه و پاسخ‌های مربوط به این سؤالات می‌پردازیم:
سؤال اول: آقای نعمتی، با توجه به اْم کی گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی تشکیل بواَین در تلگرام، شمه نظر در خصوص موج فعالیت فرهنگی تالش چیه؟ آیا این موج فرهنگی، برای اعتلای فرهنگ تولش، موفق بَبی؟
پاسخ: فعالیت در این گروه‌ها به نظر می‌رسد اگر قصد ارائه نظرات فرهنگی و تبادل افکار در این زمینه باشد و به مسائل حاشیه‌ای پرداخته نشود بسیار مفیدتر از وبلاگ و سایت خواهد بود. زیرا ارتباط در گروه تنگاتنگ است و سرعت عملش بیشتر می‌باشد. متأسفانه دیده می‌شود دوستان اصل موضوع را فراموش می‌کنند و به ارسال مطلب و تصاویر و کلیپ‌های غیرضروری می‌پردازند. نباید به حاشیه پردازی روی آورد. ما در شرایط بسیار حساس نابودی زبان و فرهنگ تالش مواجهه هستیم و هنوز یک سبک نوشتاری منسجم برای نگارش متون تالشی از قبیل شعر و مقاله و داستان‌سرایی نداریم و این نقص، به نابودی زبان قومی ما سرعت می‌بخشد.
سؤال دوم: نظر شما در خصوص «الفبای تالشی» که توسط مؤسسه تالش شناسی نگارش شده است، چیست و چه راهکاری را در قبول و یا رد این الفبای تالشی دارید؟
پاسخ: در مورد الفبای تالشی بنده نقدهایی داشته‌ام و در وبلاگ سرزمین نوروز منتشر کرده‌ام. به نظرم فعالان فرهنگی این مؤسسهٔ محترم باید نسبت به آن الفبا و آیین نگارش آن تجدیدنظر نمایند. موارد ناقص و غیرقابل عمل در آن زیاد دیده می‌شود. ما با طرز نگارش آن الفبا هرگز به یک نوشتار واقع‌بینانه و زیبا نگاری تالشی دست نخواهیم یافت. نوعی دم‌بریده نویسی را به ما پیشنهاد می‌کند. خیلی ناپسند است که ما واژه «هردِمَه» را «هردمَ» بنویسیم. آن «های» غیرملفوظ است و با «ه» کلمه ختم به خیر می‌شود. یعنی اگر ما بجای ه آخر یا ه چسبان آخر به فتحه خالی اکتفا کنیم و آخر کلمه را با علامت فتحهٔ خای رها کنیم این کلمه ما منتظر می‌گذارد تا کلمهٔ بعدی را هم پشت سرش بیاوریم.
گویش‌های محلی گویش‌های در سطح گفتاری‌اند و نه نوشتاری. هرکس و هرنقطه ای از تالش ما می‌تواند واژه‌ای که در آن منطقه کاربرد دارد در متن تالشی بیاورد. ما در حال حاضر تالش را به دو منطقهٔ شمالی و جنوبی تقسیم کرده‌ایم که از نظر گفتاری هم باهم متفاوت هستیم. هر منطقه بایستی واژه‌های خودش را در نوشتار مطرح کند. در زبان فارسی هم این تفاوت‌ها را داریم. فارسی ایرانی و افغانی و تاجیکی دارای واج‌های متفاوت هستند. دستور زبان مشترک نداریم امّا آن‌ها برای خود و ما ایرانی‌ها برای خود نگارش مخصوص به خود داریم. شاید ما فارس زبان‌های ایران واژه‌های تاجیکی را نفهمیم اما زبان نوشتاری ما بر طبق دستور زبان ایرانی است، اما تفاوت کلامی عامل نمی‌شود که آیین نگارش فارسی نداشته باشیم؛ چون زبان‌ها و گویش‌های متفاوت داریم. در زبان تالشی هم به همین ترتیب می‌شود دستور زبان تالشی داشت.
سؤال سوم:
بعضی گروه‌های تالشی به‌جای پرداختن به زبان و فرهنگ و تاریخ و تمدن تالشی به بحث‌های سیاسی ازجمله حمله به فرقه‌های تجزیه‌طلب و حمله به گویش و زبان‌های دیگر می‌کنند. به نظر شما این روش کمکی به حفظ و اعتلای زبان و فرهنگ تالش می‌کند؟
پاسخ: اصلاً و ابداً مطرح‌شدن مسائل سیاسی دردی را دوا نمی‌کند؛ مسائل سیاسی مربوط به احزاب سیاسی است و در سطح ملی مطرح می‌شود. ما باید به مسائل قومی خود بی اندیشیم. مشکل تالش درون مرز ما امروز مشکل سیاسی نیست و ما با مسئولان سیاسی خود مشکلی نداریم امّا در جمهوری آذربایجان این مشکل هست. و آن‌ها با حاکمان وقت خود مشکل اساسی دارند زیرا حکومت آذربایجان قوم تالش و زبان آن را در آن منطقه به رسمیت نمی‌شناسد. این همان ناسیونالیسم افراطی است که در آنجا حاکمیت دارد. ما در داخل مرز خود هم نباید به ناسیونالیسم خشک بی اندیشیم. زیرا قومیت ما جزئی از ملیت ما در کنار مذهب است. ما امروز دارای سه هویت هستیم: هویت قومی، هویت ملّی و هویت دینی که البته هویت قومی را بایستی در داخل هویت ملی خود جست‌وجو کنیم. ما تالش مسلمان هستیم و نه زرتشتی؛ متأسفانه عده‌ای دارند ناآگاهانه زرتشتی گری را زنده می‌کنند و به قومیت‌گرایی غیر اسلامی می‌پردازند. درست است دورانی از تاریخ ما، آیین زرتشتی داشتیم، اما امروز دینمان اسلام است.
سؤال چهارم: از دید شما، در حال حاضر بزرگ‌ترین تهدید برای فرهنگ، زبان و هویت تالش چیست؟
پاسخ:
تجزیه! تالش را می‌خواهند به دامن کی بی اندازند؟ ما اگر تالش هستیم ایرانی هم هستیم و مسلمان.
خودمان. خودمان بزرگ‌ترین تهدید برای فرهنگ و زبان خود هستیم. خودمان امروز کسر شأن داریم تالشی حرف بزنیم. البته مسائل و موارد زیادی هست که یک نمونه مهاجرت از منطقه است. نبود اشتغال در منطقه نیز از سایر مشکلات می‌باشد. این مشکلات تنها برای قوم تالش نیست، بلکه قوم گیلک نیز این مشکلات را دارد. آن‌ها هم مثل ما تالش‌ها زبانشان در خطر است. ازدواج هم یکی دیگر از عوامل نابودی زبان مادری‌مان است.
گردآوری: آقای امین جوانمرد
