منطقه قومی تالش که یکی از نواحی ایرانی محل سکونت قوم تالش است با مساحتی حدود ۲۳۷۳ کیلومتر مربع که در شمال غرب گیلان قرار دارد، یک سوم خاک استان گیلان را تشکیل میدهد. این شهرستان که نام خود را از قوم تالش گرفته و به استناد منابع و شواهد بسیار، بازمانده اقوام کادوس باستان و از همسایگان دیرین قوم گیل میباشد، از غرب به استان اردبیل از شمال به آستارا و از جنوب به رودبار و از شرق به دریای خزر و انزلی محدود شده و شامل شهرستانهای آستارا، تالش، ماسال،شاندرمن، رضوانشهر، صومعه سرا ،فومن ،شفت میباشد، همچنین جمعیت زیادی از تالشان در رشت و امام زاده هاشم و رودبار استان گیلان ساکن میباشند. علاوه بر این مردم مناطق عنبران (از توابع شهرستان نمین) و شاهرود و کلور (از توابع شهرستان خلخال) در استان اردبیل نیز تالش هستند.
تالش از سه جهت به کوههای تالش که ادامه رشته کوههای البرز هستند و از طرف دیگر به دریای خزر منتهی میشود. کشف آثار تمدن ۴۵۰۰ ساله در ییلاق (نوه دیی) تالش جلوههای بیشتری به این منطقه خوش آب و هوا دادهاست. همین تاریخ پرافتخار باعث شده تا سالشمار کادوسی مبدأی خود را سال ۱۵۵۸ قبل از میلاد قرار دهد.
مردم تالش به زبان تالشی تکلم مینمایندکه نزدیکترین زبان به زبان اوستایی میباشد. بخش اعظمی از تالش طی عهدنامههای گلستان و ترکمانچای از آن جدا شده و به روسیه ملحق شدند و هم اکنون تحت حاکمیت جمهوری آذربایجان میباشد.
از محصولات توليد شده در تالش ميتوان به برنج، توتون و مرکبات وچاي اشاره کرد. اين تنوع و فراواني محصولات سبب شده که تالش بازارهاي هفتگي پررونقي داشته باشد. از آن جمله ميتوان به يکشنبه بازار چوبر که اختصاص به معاملات دام دارد، پنجشنبه بازار شاندرمن که در آن انواع نهالها، دست ساختههاي پشمي و نخي و فراوردههاي محلي مواد غذايي عرضه ميشود همچنين ميتوان به چهارشنبه بازار رضوانشهر و پنجشنبه بازار تالش وسه شنبه بازار فومن اشاره کرد که در آن اغلب زنان و مردان با لباسهاي محلي حاضر شده و محصولات منطقهاي خود شامل برنج، انواع سبزيها و ميوههاي درختي را به فروش ميرسانند.
شاليزارهاي تالش با چشم انداز زيبا - کاخ سبز سردار امجد در هشتپر تالش- کاخ مير احمد خان تالشخان اف در لنکران (مرکز تالشخانات در قرن ??وجدا شده از ايران)- جاده گيسوم تالش - پارک ملي هيراکانا واقع در جمهوري آذربايجان مابين آستارا و لنکران -ياناربلاق يا چشمه سوزان در منطقه آرچيوان نزديک آستاراي جمهوري آذربايجان و روستاي تاريخي نوا ديي و ييلاق مريان وشهرک تاريخي ماسوله ودژتاريخي قلعه رودخان فومن واماکن زيارتي شاهزاده ابراهيم شفت، که همه ساله پذيراي ميليونها ايراني و جهانگرد ميباشد ديده ميشود. جادههاي تالش در ايران از بالاترين درصد تصادفات (طبق آمار منتشره از راهنمايي و رانندگي ايران) برخوردار است.
کادوس ها يا کادوسيان که در منابع تاريخي قديمي آن را کاتي شان يا کاتوزيان مي گفتند از قبايل مهم ومستقل بوده اند و تالش هاي کنوني بر اساس منابع تاريخي همان کادوسي ها هستند که اکنون در غرب گيلان و شرق اردبيل حضور دارند و در گذشته از نظر سياسي قدرت مسلط منطقه را تشکيل مي دادند و زندگي آنان بيشتر بر مبناي نيمه شباني استوار بود، اما با توسعه ي کشت غلات در ناحيه تالش و پاره اي از کشت هايي مانند چاي و توتون در فومنات شکل زندگي آنان تغيير يافت و به يکجا نشيني تبديل شد . گفته مي شود کادوس يوناني شده کلمه تالوش است که در قرون بعد طالش يا تالش شده است .نامي که يوناني ها بر مردم سرزمين گيلان يعني گيل ها نيزداده اند .
امروزه منطقه قومي تالش در يک موقعيت قوسي شکل از رودبار به سوي کوه هاي تالش تالنکران جمهوري آذربايجان کشيده شده است وتازمان ملحق شدن بخشي از قوم تالش به روسيه در قرار داد گلستان ،تمام تالش ها در ترکيب ملي قرار داشتند
اگر فرهنگ را خط مش زندگی و اساس زندگی جمعی انسان بدانیم که سینه به سینه، نسل به نسل، به آیندگان منتقل میشود، پس به ساز و کار فرهنگ باید توجه جدی داشت؛
فرهنگ مجموعه عقاید، آداب و رسوم، هویت، زبان و به طور کلی شناسنامه یک ملت است که میتواند به زندگی پایدار انسان کمک کند. یک فرهنگ هیچگاه از بین نمیرود بلکه در هر دوره ممکن است یکسری عناصر جدیدی به فرهنگ اضافه شود و یا از آن حذف شود، نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که فرهنگ هیچگاه از بین نمیرود هر چند ممکن است از لحاظ کیفیت و کمیت دچار دگرگونی شود.
فرهنگ را اگر به فرهنگ قومی و فرهنگ ملی دسته بندی کنیم و یک فرهنگ دینی یا به اصطلاح، فرهنگ ارزشی به آن بیفزاییم، ساز و کار انسان در هر بعد از فرهنگ، نیازمند رعایت قواعد و قوانینی ست. فرهنگ قومی یک ملت، لباس، زبان، آداب و رسوم آن ملت را نشان میدهد و فرهنگ ملی انسان نیز در طول فرهنگ قومی است و آداب زندگی در یک جامعه را نشان میدهد. فرهنگ ارزشی نیز به ابعاد اعتقادی و بنیادی بشر تکیه دارد و در هر جامعهای بر اساس نظام ارزشهای آن جامعه، تغییر مییابد.
به قلم: امین جوانمرد
در این پست، مسیرهای گردشگری شهرستان تالش معرفی می گردد .
دانلود فایل pdf
جهت دانلود کلیک نمایید
حجم: 110 کیلوبایت
برای مشاهده تصاویر به صورت آنلاین، به ادامه مطلب مراجعه کنید
یکی از برنامههای گفتمان در گروه زبان و فرهنگ تالش، «صندلی داغ» اساتید و فعالان حوزه فرهنگی تالش میباشد. اعتقاد مدیران گروه زبان و فرهنگ تالش این است که با گردآوری اندیشههای فعالان فرهنگی تالش و استفاده از خرد جمعی، میتوان به اهداف فرهنگی نزدیکتر شد. زیرا فعالیتهای فرهنگی یک فعالیت جمعی بوده و تلاشهای چندساله را میطلبند.
در اولین صندلی داغ این هفته، از جناب آقای رضا نعمتی دعوت کردید تا در مباحث شرکت کند و به سؤالات دوستان حاضر در گروه پاسخ دهد. در زیر، به چهار سؤال کلی مطرحشده در گروه و پاسخهای مربوط به این سؤالات میپردازیم:
سؤال اول: آقای نعمتی، با توجه به اْم کی گروهها و کانالهای تلگرامی تشکیل بواَین در تلگرام، شمه نظر در خصوص موج فعالیت فرهنگی تالش چیه؟ آیا این موج فرهنگی، برای اعتلای فرهنگ تولش، موفق بَبی؟
پاسخ: فعالیت در این گروهها به نظر میرسد اگر قصد ارائه نظرات فرهنگی و تبادل افکار در این زمینه باشد و به مسائل حاشیهای پرداخته نشود بسیار مفیدتر از وبلاگ و سایت خواهد بود. زیرا ارتباط در گروه تنگاتنگ است و سرعت عملش بیشتر میباشد. متأسفانه دیده میشود دوستان اصل موضوع را فراموش میکنند و به ارسال مطلب و تصاویر و کلیپهای غیرضروری میپردازند. نباید به حاشیه پردازی روی آورد. ما در شرایط بسیار حساس نابودی زبان و فرهنگ تالش مواجهه هستیم و هنوز یک سبک نوشتاری منسجم برای نگارش متون تالشی از قبیل شعر و مقاله و داستانسرایی نداریم و این نقص، به نابودی زبان قومی ما سرعت میبخشد.
سؤال دوم: نظر شما در خصوص «الفبای تالشی» که توسط مؤسسه تالش شناسی نگارش شده است، چیست و چه راهکاری را در قبول و یا رد این الفبای تالشی دارید؟
پاسخ: در مورد الفبای تالشی بنده نقدهایی داشتهام و در وبلاگ سرزمین نوروز منتشر کردهام. به نظرم فعالان فرهنگی این مؤسسهٔ محترم باید نسبت به آن الفبا و آیین نگارش آن تجدیدنظر نمایند. موارد ناقص و غیرقابل عمل در آن زیاد دیده میشود. ما با طرز نگارش آن الفبا هرگز به یک نوشتار واقعبینانه و زیبا نگاری تالشی دست نخواهیم یافت. نوعی دمبریده نویسی را به ما پیشنهاد میکند. خیلی ناپسند است که ما واژه «هردِمَه» را «هردمَ» بنویسیم. آن «های» غیرملفوظ است و با «ه» کلمه ختم به خیر میشود. یعنی اگر ما بجای ه آخر یا ه چسبان آخر به فتحه خالی اکتفا کنیم و آخر کلمه را با علامت فتحهٔ خای رها کنیم این کلمه ما منتظر میگذارد تا کلمهٔ بعدی را هم پشت سرش بیاوریم.
گویشهای محلی گویشهای در سطح گفتاریاند و نه نوشتاری. هرکس و هرنقطه ای از تالش ما میتواند واژهای که در آن منطقه کاربرد دارد در متن تالشی بیاورد. ما در حال حاضر تالش را به دو منطقهٔ شمالی و جنوبی تقسیم کردهایم که از نظر گفتاری هم باهم متفاوت هستیم. هر منطقه بایستی واژههای خودش را در نوشتار مطرح کند. در زبان فارسی هم این تفاوتها را داریم. فارسی ایرانی و افغانی و تاجیکی دارای واجهای متفاوت هستند. دستور زبان مشترک نداریم امّا آنها برای خود و ما ایرانیها برای خود نگارش مخصوص به خود داریم. شاید ما فارس زبانهای ایران واژههای تاجیکی را نفهمیم اما زبان نوشتاری ما بر طبق دستور زبان ایرانی است، اما تفاوت کلامی عامل نمیشود که آیین نگارش فارسی نداشته باشیم؛ چون زبانها و گویشهای متفاوت داریم. در زبان تالشی هم به همین ترتیب میشود دستور زبان تالشی داشت.
سؤال سوم:
بعضی گروههای تالشی بهجای پرداختن به زبان و فرهنگ و تاریخ و تمدن تالشی به بحثهای سیاسی ازجمله حمله به فرقههای تجزیهطلب و حمله به گویش و زبانهای دیگر میکنند. به نظر شما این روش کمکی به حفظ و اعتلای زبان و فرهنگ تالش میکند؟
پاسخ: اصلاً و ابداً مطرحشدن مسائل سیاسی دردی را دوا نمیکند؛ مسائل سیاسی مربوط به احزاب سیاسی است و در سطح ملی مطرح میشود. ما باید به مسائل قومی خود بی اندیشیم. مشکل تالش درون مرز ما امروز مشکل سیاسی نیست و ما با مسئولان سیاسی خود مشکلی نداریم امّا در جمهوری آذربایجان این مشکل هست. و آنها با حاکمان وقت خود مشکل اساسی دارند زیرا حکومت آذربایجان قوم تالش و زبان آن را در آن منطقه به رسمیت نمیشناسد. این همان ناسیونالیسم افراطی است که در آنجا حاکمیت دارد. ما در داخل مرز خود هم نباید به ناسیونالیسم خشک بی اندیشیم. زیرا قومیت ما جزئی از ملیت ما در کنار مذهب است. ما امروز دارای سه هویت هستیم: هویت قومی، هویت ملّی و هویت دینی که البته هویت قومی را بایستی در داخل هویت ملی خود جستوجو کنیم. ما تالش مسلمان هستیم و نه زرتشتی؛ متأسفانه عدهای دارند ناآگاهانه زرتشتی گری را زنده میکنند و به قومیتگرایی غیر اسلامی میپردازند. درست است دورانی از تاریخ ما، آیین زرتشتی داشتیم، اما امروز دینمان اسلام است.
سؤال چهارم: از دید شما، در حال حاضر بزرگترین تهدید برای فرهنگ، زبان و هویت تالش چیست؟
پاسخ:
تجزیه! تالش را میخواهند به دامن کی بی اندازند؟ ما اگر تالش هستیم ایرانی هم هستیم و مسلمان.
خودمان. خودمان بزرگترین تهدید برای فرهنگ و زبان خود هستیم. خودمان امروز کسر شأن داریم تالشی حرف بزنیم. البته مسائل و موارد زیادی هست که یک نمونه مهاجرت از منطقه است. نبود اشتغال در منطقه نیز از سایر مشکلات میباشد. این مشکلات تنها برای قوم تالش نیست، بلکه قوم گیلک نیز این مشکلات را دارد. آنها هم مثل ما تالشها زبانشان در خطر است. ازدواج هم یکی دیگر از عوامل نابودی زبان مادریمان است.
گردآوری: آقای امین جوانمرد
دوستان و همراهان عزیز؛
وبلاگ زبان و فرهنگ تالش، حاصل زحمات چند تن از فرزندان تالش است که گرد هم آمدهاند تا قدمی هر چند کوچک برای زنده نگه داشتن فرهنگ باستانی و زبان کهن خویش بردارند. در کارهای فرهنگی همواره فراز و نشیبهایی وجود دارد که با همکاری و همنوایی با یکدیگر میتوان جلوی لغزشها را گرفت.
همانطور که مستحضر هستید، محتوای این وبلاگ از زبان و فرهنگ گرفته تا موسیقی و لباس محلی تالش و اخبار مختلف از حوزههای مختلف فرهنگی تالش بزرگ؛ ازاینرو همگی ما میتوانیم با تولید محتوا، شعر، تصاویر و... به زنده نگه داشتن فرهنگ تالشی کمک کنیم.
مدیریت وبلاگ زبان و فرهنگ تالش مختص به یک شخص خاص نیست و هیچ نامی در وبلاگ در خصوص یک شخص خاص بهعنوان مدیر وبلاگ برده نشده است. مدیر وبلاگ، همهٔ مردم سرزمین تالش هستند. ما بهعنوان پشتیبان فنی وبلاگ در خدمت مردم عزیز و برادران و خواهران تالش زبان خود هستیم و از محتوای این عزیزان با جانودل نگهداری کرده و در وبلاگ زبان و فرهنگ تالش بهعنوان گنجینهٔ ای از اندیشههای ناب تالشان حفظ خواهیم کرد.
از همهٔ شما استدعا داریم، محتوای مرتبط با فرهنگ، آدابورسوم، زبان، موسیقی، غذاهای محلی، ریشهیابی لغات، مکانیهای دیدنی و گردشگری تالش و سایر حوزههای مرتبط با سرزمین تالش را برای ما ارسال کنید تا با نام خودتان (در صورت نیاز بهصورت ناشناس) در وبلاگ منتشر کرده تا هدیهای باشد به آیندگان وفرزندان تالش بزرگ؛
با تشکر
ایمیل دریافت مطالب شما: Taleshi95@gmail.com
گروه زبان و فرهنگ تالش در تلگرام: https://telegram.me/joinchat/DDgTdz6XlM0CgV65GDuTPg
وبلاگ زبان و فرهنگ تالش در اول مردادماه 1395 توسط جمعی از فعالان حوزه فرهنگی تالش در فضای مجازی شروع به کار کرد. این وبلاگ در نظر دارد تا با گردآوری آثار و مطالب تالشان، یک منبع غنی برای معرفی سرزمین تالش باشد. زبان و هویت تالشان مبتنی بر فرهنگی است که از پیشینیان به یادگار مانده است. با کمک همدیگر در جهت حفظ فرهنگ اصیل خود تلاش خواهیم کرد.