در تالش نگهداری وتعلیف وچرای دام های سیاه در جنگلها ومراتع به صورت انفرادی می باشد یعنی هر دامدار دام های خود را به تنهایی دربهار وتابستان در ییلاق و پاییز و زمستان در قشلاق و گیلان و در جنگلهای مجاور خانه های قشلاقی و یا طویله زمستانی نگهداری می نماید .گاوهای ماده بومی تالش هر روز یک بار شیردهی می کنند ودر هر یک الی 5/1 سال یک گوساله نر به دنیا می آورند به گوساله در طالشی مُونَده و به گوساله ماده ، ژره مُونَده وبه گوساله نر به طالشی کله مونده می گویند ، گوساله یکساله پارنَه یا پورنَه و گوسابه دوساله وبیشتر دو وقت ، سه وقت ...نامیده می شود .در فرهنگ دامداری تالش به گاو نَر ، وَشَن یا کل می گویند ودر قدیم بیشتر از گاوهای نر برای شخم زدن مزارع کشت جو وگندم کوهستانی استفاده می کردند .
حیواناتی که بوسیله آنها کار حمل ونقل در کوهستان صورت می گیرد را حیوان باری یا باره مال می نامند .
در تالش قدیم از گاو نر ( وِشَن)برای حمل بار نیز استفاده می کردند وگذشته از این مردمان سرزمین تالش به نگهداری گوزن پرداخته واز ان برای کشیدن ارابه ها یا سورتمه ها ویاسواری استفاده می کردند ولی امروزه با گسترش جاده های آسفالته وخاکی وافزایش وسایل نقیله موتوری ، مقداری از اهمیت حیوانات باری وسواری کاسته شده است ، گرچه برای یک خانوار کوچه نشین وجود چند رأس اسب وقاطر از ضروریات است ، زیرا او بوسیله آنان برای خود هیزم وآرد وباروبنه حمل ونقل می کند ودر هنگام لزوم از آنان سواری می گیرد .
به قلم: سر کار خانم پوران حاجتی
